Tại
mặt trận hướng đông - đông bắc Sài Gòn (Phân khu 5 và 1 phần Phân khu 4), lực
lượng tiến công chủ yếu gồm Sư đoàn 5 và Trung đoàn pháo binh 724 của Miền kết
hợp với 1 tiểu đoàn đặc công Phân khu 4 và 1 đại đội biệt động thị xã Biên Hòa,
có nhiệm vụ tiến công đánh chiếm sân bay Biên Hòa, bộ tư lệnh dã chiến II Mỹ,
bộ tư lệnh Quân đoàn 3 ngụy, trường sĩ quan Thủ Đức, Nhà máy điện Thủ Đức, trại
giam Biên Hòa và phối hợp hỗ trợ lực lượng vũ trang địa phương, quần chúng nhân
dân nổi dậy khởi nghĩa giải phóng thị xã Biên Hòa. Ngày 14 tháng 12 năm 1967,
Bộ chỉ huy mặt trận Biên Hòa được thành lập, đồng chí Trần Minh Tâm, quyền Sư
đoàn trưởng Sư đoàn 5 (Chú thích: Cuối tháng 11 năm 1967 đồng chí Nguyễn Thế
Truyện - Sư đoàn trưởng được điều đi nhận nhiệm vụ mới) được chỉ định làm chỉ
huy trưởng, đồng chí Năm Dũng, Phó Chính ủy Sư đoàn 5 làm Chính ủy, đồng chí
Trần Công An - Tỉnh đội trưởng Biên Hòa làm chỉ huy phó, đồng chí Phan Văn
Trang - Bí thư Thị ủy Biên Hòa làm Phó Chính ủy.
Để
đảm bảo yêu cầu bí mật cho trận đánh, đồng thời phải đưa lực lượng vào mục tiêu
theo đúng kế hoạch, đồng loạt nổ súng tiến công khi chiến dịch mở màn, từ ngày
20 tháng 1 năm 1968, Bộ chỉ huy mặt trận Biên Hòa vừa tổ chức lực lượng cán bộ
đi trinh sát mục tiêu, vừa triển khai mệnh lệnh hành quân chiến đấu cho các đơn
vị. Đêm 20 tháng 1, đoàn cán bộ nghiên cứu mục tiêu sân bay Biên Hòa gồm đồng
chí Trần Minh Tâm, Trần Công An, Trần Minh Thắng và một phân đội trinh sát đặc
công từ Trảng Bom về bám địch, nghiên cứu cách bố trí của quân Mỹ quanh sân
bay. Sau một ngày đêm bám địch, đoàn cán bộ vừa mệt, vừa đói, trên đường trở
ra, tổ trinh sát của ta đụng địch phục kích; chúng phát hiện nổ súng bao vây cả
đoàn cán bộ phải tạt vào nấp trong cống ngầm sát ấp chiến lược Bình Sau. Nghe tiếng
súng nổ, các tổ du kích địa phương đã kịp thời vận động chặn địch, giải vây cho
đoàn nghiên cứu và tổ chức dẫn đường đưa đoàn trở về căn cứ.
Ngày
25 tháng 1, Trung đoàn 5 và các đơn vị trực thuộc sư đoàn được lệnh ra quân
tham gia chiến dịch với yêu cầu nhanh chóng đưa lực lượng về vị trí tập kết
đúng thời gian qui định. Các đơn vị liên tục hành quân ngày đêm vượt sông, cắt
rừng, ăn lương khô, uống nước lạnh để hành quân cho kịp giờ nổ súng. Đêm 29
tháng 1, Trung đoàn 5 đã vượt sông Đồng Nai về đến vị trí tập kết ở ấp 3 xã Tân
Định. Các đơn vị trực thuộc hành quân đến sở chỉ huy tiền phương tại hóc ông
Tạ. Trung đoàn 4 (do Trung đoàn phó Trần Minh Thắng chỉ huy) từ căn cứ Suối
Quýt phía tây đương số 2 hành quân về tây Trảng Bom. Riêng Tiểu đoàn 2 - đơn vị
thọc sâu và Trung đoàn trưởng Nguyễn Nam Hưng về thọc sâu xuống tại vùng Bưng 6
xã Thủ Đức đánh mục tiêu liên trường Thủ Đức, cầu Đồng Nai, nhà máy điện Thủ Đức.
Tất cả đã sẵn sàng nhận lệnh tiến công tiêu diệt địch.
Đêm
31 tháng 1, các đơn vị vào chiếm lĩnh các mục tiêu theo đúng kế hoạch. Hướng
tiến công của Trung đoàn 4, lúc 20 giờ, Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn đặc công phân
khu 4 đã vào hàng rào của sân bay Biên Hòa, địch cưa cây cao su đổ làm các đơn
vị của ta tiếp cận rất khó khăn. 23 giờ 30 phút, toàn bộ lực lượng mới vào qua
3 lớp hàng rào, bố trí đội hình dọc đường tuần tra của địch. Tiểu đoàn 3 gặp
khó khăn vì địch bố trí vật cản và ngăn chặn phía ngoài hàng rào.
Trước
tình hình khó khăn đó, Bộ chỉ huy mặt trận quyết định vẫn tiến công theo giờ
"G" của chiến dịch và chỉ thị cho Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn 4) khi ta
dùng hỏa lực bắn vào sân bay Biên Hòa thì nhanh chóng tiêu diệt lực lượng địch
ở vòng ngoài, mở rào tiến vào cùng tiểu đoàn đặc công đánh chiếm các mục tiêu đã
quy định ở hướng bắc sân bay. Tiểu đoàn 3 (Trung đoàn 5 ) khi nghe nổ súng,
nhanh chóng tập trung đánh cụm địch vòng ngoài phát triển đánh chiếm sở chỉ huy
quân đoàn 3, sau đó dùng 1 đại đội ngăn chặn địch phản kích tái chiếm theo trục
đường và cắt đứt đường chạy qua khu vực ga Hố Nai. Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn 5)
khắc phục khó khăn dâng đội hình lên phối hợp cùng Tiểu đoàn 2 diệt các mục
tiêu trong bộ tư lệnh dã chiến II. Trung đoàn 4 tiếp tục liên lạc với các đơn
vị bạn và đưa Tiểu đoàn 3 vào đánh chiếm các mục tiêu đã được phân công theo kế
hoạch.
0
giờ ngày 31 tháng 1, chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm
1968 bắt đầu.
Tại
mặt trận Biên Hòa, 3 loạt ĐKB của Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn 724) dồn dập bắn vào
trung tâm chỉ huy của địch trong sân bay. Các loại hỏa lực khác cùng dồn dập nã
đạn vào các mục tiêu kho chứa nhiên liệu, kho đạn, trại lính và nhà để máy bay
của địch. Các chiến sĩ thuộc tiểu đoàn đặc công Phân khu 5 nhanh chóng tiêu
diệt các cụm địch trên đường tuần tiễu sau đó phát triển đánh vào trong sân
bay. Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn 4) vận động vượt qua những cây cao su bị địch cưa
đổ ngổn ngang, khắc phục vật cản vượt qua hàng cọc và cây cản đường, mở rào
tiến vào trong sân bay. Sau 30 phút chiến đấu, toàn Tiểu đoàn 1 đã vượt qua 3
lớp rào cùng lực lượng của tiểu đoàn đặc công phối hợp chiến đấu tiêu diệt tiểu
đoàn lính thủy đánh bộ Mỹ được tăng cường án ngữ ở phía đông bắc. Ta và địch
giành giật nhau quyết liệt từ 1 giờ đến 4 giờ sáng, 2 tiểu đoàn của ta đã đánh
thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn Mỹ.
Tuy
đã bị thiệt hại nặng, nhưng được sự chi viện của xe tăng và pháo binh, địch vẫn
ngoan cố phản kích ngăn chặn ta. Tiểu đoàn 1 và tiểu đoàn đặc công không tiến
được sâu vào trong sân bay. Rạng sáng, ở hướng đông nam sân bay, Tiểu đoàn 3
(Trung đoàn 4) cũng bắt đầu nổ súng. Sau 4 giờ bị động bất ngờ, phần lớn bọn
địch co cụm phản ứng yếu ớt. Đến 5 giờ sáng ngày 1 tháng 2, địch bắt đầu mở các
đợt phản kích mạnh. Các loại trực thăng địch xoay vòng thả pháo sáng, bắn rốc
két, đạn 20 ly xối xả vào đội hình chiến đấu của Trung đoàn 4 và tiểu đoàn đặc
công. Bộ binh và xe tăng địch lấn dũi đẩy lùi các mũi tiến công của ta ra bên
ngoài hàng rào sân bay. Tình hình trở nên cực kỳ khó khăn. Đạn hỏa lực B40,
B41, AT chống tăng của các tiểu đoàn đã cạn. Quân số thương vong lên đến gần
50%. Tuy vậy, các phân đội vẫn liên tục chiến đấu chống trả địch vô cùng dũng
cảm. 5 giờ 30 phút, địch dùng máy bay đánh phá, ném bom napan vào sở chỉ huy
Trung đoàn 4. Trung đoàn được lệnh rút về sở chỉ huy tiền phương của sư đoàn.
7
giờ sáng, 1 tiểu đoàn địch cùng 2 chi đoàn thiết giáp bao vây 3 mặt tiểu đoàn
đặc công và Tiểu đoàn 1. Trận chiến đấu vô cùng khốc liệt xảy ra ở vành đai
đông bắc sân bay. Tiểu đoàn 1 phối hợp cùng tiểu đoàn đặc công đánh bật 1 mũi
bao vây của xe tăng và bộ binh địch, đưa được đội hình ra ngoài. 11 giờ, khi
Trung đoàn 4 lùi về sở chỉ huy tiền phương sư đoàn tại cứ "Mô tô",
bọn Mỹ dùng xe thiết giáp lần theo đường dây thông tin của ta chưa kịp thu hồi
bám theo đơn vị. Trung đoàn 4 tiếp tục tổ chức trận địa phòng ngự đánh lui
nhiều đợt phản kích của địch, diệt 5 xe M113.
Tại
hướng Trung đoàn 5, ở mũi tiến công của Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 đánh vào bộ
tư lệnh dã chiến II. 1 giờ 15 phút, Tiểu đoàn 2 đã nổ súng tiêu diệt lực lượng
bảo vệ. Sau 30 phút chiến đấu, Đại đội 6 vượt qua cửa mở bắn cháy 5 trực thăng;
địch hoảng sợ lùi vào bên trong, lợi dụng hầm trú ẩn và lô cốt đúc sẵn chống
trả ta quyết liệt. 4 giờ sáng, địch tăng cường 1 tiểu đoàn thủy quân lục chiến
và 1 chi đội xe thiết giáp tập trung phản kích vào Tiểu đoàn 2, kết hợp dùng
trực thăng bắn phá quyết liệt vào đội hình của Đại đội 7, Đại đội 8. Sáng ngày
1 tháng 12, địch tung lực lượng vây chặt Đại đội 6 đã thọc sâu vào bên trong
sân bay trực thăng.
Hướng
tiến công của Tiểu đoàn 1 cũng gặp khó khăn. Ta bị 1 tiểu đoàn biệt động và xe
tăng địch ngăn chặn, phản kích quyết liệt. Đến 5 giờ sáng, tiểu đoàn vẫn chưa
phát triển vào đến mục tiêu qui định. Mũi tiến công của Tiểu đoàn 3: Từ 1 giờ
đến 4 giờ, ta và địch liên tục giành giật nhau quyết liệt. 5 giờ, địch tăng
cường 1 tiểu đoàn kết hợp cùng xe tăng đánh vào Tiểu đoàn 3; trung đoàn mất
liên lạc với tiểu đoàn. Các mũi tiến công của 3 tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 5 đều
gặp khó khăn, quân số thương vong cao. Trước tình hình đó, Bộ Chỉ huy lệnh cho
Trung đoàn 5 rút về vị trí tập
kết.
Qua
2 ngày chiến đấu kiên cường với lực lượng Mỹ - ngụy đông gấp nhiều lần, lại có
sự chi viện tối đa của máy bay và pháo binh, tuy chưa tiêu diệt hoàn toàn địch
và làm chủ được các mục tiêu, nhưng các đơn vị của sư đoàn đã đánh tiêu hao lớn
sinh lực địch, diệt hàng trăm tên, bắn cháy 49 xe tăng, xe thiết giáp, phá hủy
5 máy bay, đốt cháy 2 kho đạn và nhiều phương tiện chiến tranh của địch. Sư
đoàn đã phối hợp cùng lực lượng vũ trang Phân khu 5 và nhân dân tỉnh Biên Hòa,
đồng loạt tiến công các mục tiêu quan trọng, cơ quan đầu não của Mỹ-ngụy, gây
cho chúng nhiều thiệt hại, làm đảo lộn thế bố trí chiến lược của chúng trên
chiến trường. Tuy vậy, sau khi rút ra ngoài, lực lượng, trang bị vũ khí của sư
đoàn bị tổn thất, hư hao nặng nề, quân số thương vong, thất lạc sau 2 ngày đã
lên đến 728 đồng chí. Trung đoàn 5 trên đường trở về căn cứ, bộ đội không còn
gạo, lương khô, thực phẩm, lại phải liên tục chiến đấu với quân Mỹ "đổ
chụp" càn quét vào hậu cứ. Trung đoàn trưởng Xuân Thanh hy sinh.
Đăng nhận xét